Chronological

27 Indi ka magpabugal parte sa imo himuon buwas, kay wala ka kahibalo kon ano ang matabo sa imo buwas.

² Indi pagdayawa ang imo kaugalingon; pabay-i nga ang iban ang magdayaw sa imo.

³ Mabug-at ang bato kag ang balas, pero mas mabug-at batyagon kon paakigon ka sang buang-buang nga tawo.

⁴ Delikado ang tawo nga akig, pero mas delikado ang tawo nga nagapangimon.

⁵ Mas maayo pa nga sawayon mo sing prangka ang isa ka tawo sang sa magsiling ka nga ginahigugma mo siya pero ginapabay-an mo lang siya.

⁶ Ang masakit nga pagsabdong sang isa ka abyan may maayo nga katuyuan, pero ang halok sang kaaway indi masaligan.

⁷ Kon ang isa ka tawo busog na, bisan ang dugos daw wala na sing sabor para sa iya; pero kon gutom siya, bisan ang mapait nga pagkaon matam-is para sa iya.

⁸ Ang tawo nga naglayas sa iya balay pareho sa pispis nga naglayas sa iya pugad.

⁹ Subong nga ang pahamot kag ang insenso makapalipay sa tawo, ang sinsero nga laygay sang isa ka abyan makapalipay man.^[a]

¹⁰ Indi pagkalimti ang imo abyan, ukon ang abyan sang imo amay. Kag kon ara ka sa kalisod, indi ka na magpangayo sang bulig sa imo utod^[b] nga didto sa malayo. Ang malapit nga kaingod mas maayo pa sang sa malayo nga utod.

¹¹ Anak, magmaalamon ka agod malipay man ako, kag agod may isabat ako sa nagapakahuya sa akon.

¹² Nagalikaw ang maalamon nga tawo kon masugata niya ang katalagman, pero wala nagalikaw ang tawo nga indi maalamon, gani nagaantos siya.

¹³ Kon magpromisa ang isa ka tawo nga siya ang mabayad sa imo sang utang sang tawo nga indi niya kilala,^[c] siguraduha nga makakuha ka sa iya sang garantiya, bisan bayo niya, agod masiguro mo nga mabayad siya.

¹⁴ Kon disturbuhon mo aga pa ang imo kaingod sang imo magahod nga bendisyon,^[d] kabigon niya ina nga pagpakamalaot.

¹⁵ Ang asawa nga permi lang nagabais sa iya bana makaulugot pareho sa nagatinulo nga atop kon tig-ululan. ¹⁶ Indi mo siya mapahipos, pareho sang hangin nga indi mo mapunggan ukon sang lana nga indi mo makaptan.

¹⁷ Subong nga ang salsalon mapatalom sang salsalon man, ang tawo makatuon sa iya kapareho nga tawo.

¹⁸ Kon tatapon mo ang kahoy nga higera, makakaon ka sang iya bunga. Pareho man kon tatapon mo ang imo agalon, padunggan ka niya.

¹⁹ Subong nga makita ang imo hitsura sa tubig, makita mo man ang imo pagkatawo sa imo tagipusuon.

²⁰ Wala nagakaayawan ang kamatayon; amo man ang handom sang tawo.

²¹ Subong nga ang bulawan kag ang pilak matestingan kon puro ukon indi paagi sa kalayo, ang aton kabuhi matestingan paagi sa pagdayaw sang iban nga tawo sa aton.

²² Bisan anhon mo ka silot ang buang-buang nga tawo, indi mo gid makuha ang iya pagkabuang-buang.

²³ Bantayi kag tatapa sing maayo ang imo kasapatan, ²⁴ kay ang manggad kag dungog wala nagadugay. ²⁵ Pang-utda ang mga hilamon; kag samtang nagatubo ini liwat, pang-utda naman ang mga hilamon sa mga bukid, agod may kalan-on permi ang imo kasapatan. ²⁶ Makahimo ka sang mga bayo halin sa bulbol sang mga karnero, kag puwede mo ibaligya ang iban mo nga mga kanding agod makabakal ka sang duta. ²⁷ Makakuha ka man sang madamo nga gatas halin sa imo mga kanding para sa imo pamilya pati na sa imo mga suluguon nga babayi.

28 Ang malaot nga tawo nagapalagyo bisan wala sing may nagalagas sa iya, pero ang matarong nga tawo maisog pareho sa leon.

² Kon ang isa ka nasyon nagapakasala, ang pangulo sini permi ginailisan. Pero magapadayon nga malig-on ang isa ka nasyon kon ang pangulo sini maalamon.

³ Ang imol nga tawo nga nagapamigos sa iya kapareho nga imol pareho sa mabaskog nga ulan nga nagapierdi sang mga tanom.

⁴ Ang mga wala nagatuman sa Kasuguan nagadayaw sa mga malaot, pero ang mga nagatuman, nagakontra sa mga malaot.

⁵ Ang malaot nga mga tawo indi makaintiendi sang hustisya, pero ang mga nagadangop sa Ginoo nakaintiendi gid sini sing maayo.

⁶ Mas maayo pa ang imol nga nagakabuhi nga wala sing kasawayan sang sa manggaranon nga indi husto ang iya pagginawi.

⁷ Maalamon ang anak nga nagatuman sa Kasuguan, pero ang anak nga nagapakig-barkada sa mga burara^[e] nagapakahuya sa iya ginikanan.

⁸ Kon nagamanggaranon ka paagi sa pagpasaka sang kuwarta, ang imo manggad magakadto sa tawo nga mabinuligon sa mga imol.

⁹ Ang bisan sin-o nga indi magtuman sa Kasuguan, kangil-aran sang Dios bisan ang iya pangamuyo.

¹⁰ Ang tawo nga nagapadihot nga magpakasala ang matarong nga tawo mabiktima sa iya kaugalingon nga padihot. Pero ang tawo nga ang iya kabuhi wala sing kasawayan magauswag.

¹¹ Nagahunahuna ang mga manggaranon nga mga maalamon na gid sila, pero ang imol nga tawo nga may pag-intiendi nakahibalo kon ano gid sila nga klase sang tawo.

¹² Kon ang mga matarong ang magdumala, nagakalipay ang mga tawo, pero kon ang mga malaot na gani, nagapalanago sila.

¹³ Indi ka gid magmauswagon kon indi mo pag-ituad ang imo mga sala, pero kon ituad mo ini kag talikdan, kaluoyan ka sang Dios.

¹⁴ Bulahan ang tawo nga nagatahod permi sa Ginoo, pero ang tawo iya nga matig-a sang tagipusuon malaglag.

¹⁵ Ang malaot nga tawo nga nagadumala sa mga imol kaangay sang nagangurob nga leon ukon oso^[f] nga nagapangita sang mabiktima.

¹⁶ Ang manugdumala nga wala sing pag-intiendi puwerte kapintas.

Ang manugdumala nga indi gusto magmanggaranon sa malain nga paagi magalawig ang iya kabuhi.

¹⁷ Ang tawo nga ginatublag sang iya konsensya^[g] tungod sa iya nga pagpatay sa isa ka tawo magapalagyo sa bisan diin hasta mapatay siya. Indi ninyo siya pagbuligi.

¹⁸ Ang tawo nga nagakabuhi nga wala sing kasawayan indi maano, pero ang tawo nga indi husto ang iya pagginawi malaglag gulpi.

¹⁹ Ang mapisan nga mangunguma may bugana nga pagkaon, pero ang nagausik sang iya tiyempo sa wala sing pulos nga mga buluhaton magaimol.

²⁰ Pakamaayuhon gid sang Dios ang masaligan nga tawo, pero ang tawo nga nagadali nga magmanggaranon pagasilutan.

²¹ Indi maayo kon may pinilian ka. Pero may mga tawo nga nagahimo sini tungod kay nadala sila sa lagay, bisan gamay lang ini.

²² Ang tawo nga dalok sa kuwarta nagadali gid nga magmanggaranon, pero wala siya kahibalo nga magaimol gali siya.

²³ Pasalamatan ka pa sa ulihi sang tawo kon sabdungon mo siya sang sa dayaw-dayawon mo siya.

²⁴ Ang tawo nga nagapangawat sa iya ginikanan kag nagasiling nga indi ina sala, kaupod siya sang mga kriminal.

²⁵ Ang maiyaiyahon nga tawo nagapaumpisa lang sang gamo, pero ang tawo nga nagasalig sa Ginoo magauswag.

²⁶ Ang tawo nga nagasalig lang sa iya kaugalingon buang-buang.

Ang tawo nga nagakabuhi nga maalamon indi maano.

²⁷ Ang tawo nga mahinatagon sa mga imol indi gid mawad-an, pero ang wala nagabulig sa mga imol makabaton sang madamo nga pagpakamalaot.

²⁸ Nagapalanago ang mga tawo kon ang mga malaot ang magdumala. Pero kon malaglag sila, ang mga matarong naman ang magadumala.

29 Ang tawo nga nagapatig-a pa gid sang iya tagipusuon bisan kapila na siya sabdungon malaglag gulpi kag indi na makabangon pa.

² Kon ang mga matarong ang magdumala, nagakalipay ang mga tawo; pero kon ang mga malaot na gani, nagakasubo gid sila.

³ Ang tawo nga luyag sang kaalam nagahatag kalipay sa iya amay.

Ang tawo nga nagasagi upod sa mga babayi nga nagabaligya sang ila lawas nagauyang lang sang iya kuwarta.

⁴ Kon ang ginakabalak-an sang hari amo ang hustisya, ginapalig-on niya ang iya ginharian, pero kon ang ginakabalak-an niya amo ang lagay, ginalaglag niya ang iya ginharian.

⁵ Ang tawo nga nagadayaw-dayaw sa iya isigkatawo nagaplano sing malain sa iya.

⁶ Ang malaot nga tawo masiod sa iya kaugalingon nga sala, pero ang matarong nga tawo magakanta sing malipayon.

⁷ Nagakabalaka ang matarong nga tawo sa kinamatarong sang mga imol. Indi ini maintiendihan sang malaot nga tawo.

⁸ Ang mga tawo nga nagapangyaguta nagapaumpisa sang gamo sa isa ka siyudad, pero ang maalamon nga mga tawo nagapauntat sini.

⁹ Wala gid sing padulungan kon iakusar sang maalamon nga tawo ang isa ka buang-buang, kay magasagi lang wakal ang buang-buang kag magpangyaguta.

¹⁰ Ginakaugtan kag ginatinguhaan nga patyon sang mga manugpatay ang mga tawo nga nagakabuhi sing husto kag wala sing kasawayan.

¹¹ Ang buang-buang nga tawo indi makapugong sang iya kaakig, pero ang maalamon nga tawo makapugong sang iya kaugalingon.

¹² Kon ang isa ka pangulo nagapati sa mga kabutigan, ang tanan niya nga mga opisyal mangin malaot.

¹³ Ang imol kag ang nagapigos sa iya pareho lang nga ginhatagan sang Ginoo sang mata.^[h]

¹⁴ Kon matarong ang paghukom sang isa ka hari sa mga imol, magapadayon ang iya pagdumala.

¹⁵ Ang paghanot sa bata sa pagdisiplina sa iya makatudlo sa iya nga magmaalamon, pero kon pabay-an lang siya, makahatag siya sang kahuy-anan sa iya ginikanan.

¹⁶ Kon ang mga malaot ang magdumala, nagadugang ang mga kalautan. Pero ini sila malaglag, kag makita ini sang mga matarong.

¹⁷ Disiplinaha ang imo anak, kag hatagan niya ikaw sang kalinong kag kalipay.

¹⁸ Kon wala sing mensahi sang Dios nga magtuytoy sa katawhan, nagapinagusto ini. Bulahan ang mga tawo nga nagatuman sa mga ginatudlo^[i] sang Dios.

¹⁹ May ara nga suluguon nga indi mo matudluan paagi lang sa paghambal sa iya, kay bisan naintiendihan niya ikaw, indi siya magpamati.

²⁰ Mas maayo pa ang dangatan sang buang-buang nga tawo sang sa tawo nga nagapataka lang kahambal.

²¹ Kon ginapagustuhan mo lang ang imo suluguon halin sang bata pa siya, sa ulihi mangin problema mo siya.^[j]

²² Ang tawo nga dali maakig nagapaumpisa sang gamo, kag permi lang siya makasala.

²³ Ang pagpabugal sang tawo makahatag sa iya sang kahuy-anan, pero ang pagpaubos sang tawo makahatag sa iya sang kadungganan.

²⁴ Ang tawo nga kasabwat sang makawat nagahalit sang iya kaugalingon. Bisan ginpasumpa siya nga magsugid sang matuod, indi gid siya magsugid.

²⁵ Delikado kon mahinadlukon kita.^[k] Pero kon magsalig lang kita sa Ginoo, indi gid kita maano.

²⁶ Madamo ang nagapangayo sang pabor sa isa ka pangulo, pero ang Ginoo gid lang ang makahatag sang hustisya.

²⁷ Ginakangil-aran sang mga matarong ang mga malaot, kag ginakangil-aran sang mga malaot ang mga matarong.