Giảng Sư 7-9
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
Biết suy tư rất có ích
7 Uy tín hơn dầu thơm.
Ngày chết hơn ngày sinh.
2 Thà đi đến đám ma hơn đến đám tiệc.
Chúng ta ai cũng chết,
cho nên khi còn sống phải nghĩ đến chuyện ấy.
3 Buồn bã hơn cười vui,
vì có khi gương mặt buồn mà lòng lại khoan khoái.
4 Người khôn nghĩ đến cái chết,
nhưng kẻ dại chỉ nghĩ đến cuộc vui chơi.
5 Thà bị người khôn chỉ trích
hơn được kẻ dại ca tụng.
6 Tiếng cười của kẻ dại
như tiếng nổ lẹt đẹt của gai cháy trong lò.
Cả hai đều vô dụng.
7 Tiền tài khiến người khôn hóa dại.
Của hối lộ làm hư hỏng lòng người.
8 Hoàn tất công việc tốt hơn khởi công.
Thà hòa nhã và kiên nhẫn hơn tự phụ và nóng nảy.
9 Đừng vội nóng giận,
vì tức giận là dại dột.
10 Chớ hỏi, “Tại sao thời trước tốt hơn thời bây giờ?”
Vì hỏi như thế là chẳng khôn.
11 Sự khôn ngoan mà có tiền bạc đi kèm thì tốt.
Người khôn [a] sẽ có nhiều của cải.
Cả hai giúp những kẻ sống.
12 Sự khôn ngoan như tiền tài:
cả hai đều có ích.
Nhưng sự khôn ngoan tốt hơn
vì có thể cứu được mạng sống.
13 Hãy xem điều Thượng Đế làm:
Việc gì Ngài đã bẻ cong, không ai chữa cho ngay lại được.
14 Hãy tận hưởng đời sống đang khi mọi việc tốt đẹp.
Khi đời sống gặp khó khăn nên nhớ:
Thượng Đế tạo thời kỳ tốt và thời kỳ xấu,
vì không ai biết ngày mai ra sao.
Khó có thể hoàn thiện
15 Trong chuỗi đời vô ích của ta, ta chứng kiến cả hai điều nầy:
Ta thấy người tốt, dù tốt vẫn chết bất thần,
còn kẻ ác, dù ác vẫn sống lâu.
16 Đừng làm ra vẻ công chính quá,
cũng đừng tỏ ra khôn ngoan quá.
Tại sao tự hại lấy mình?
17 Đừng quá độc ác, cũng đừng ngu dại.
Tại sao muốn chết non làm gì?
18 Ngươi làm cái nầy nhưng đừng buông cái kia thì tốt [b];
ai kính trọng Thượng Đế sẽ giữ được cả hai.
19 Sự khôn ngoan khiến người ta thêm mạnh
hơn mười người lãnh đạo trong thành.
20 Thật ra trên đời không có một người nhân đức nào làm lành
mà chẳng hề phạm tội.
21 Đừng nghe mọi điều người ta nói,
nếu không ngươi sẽ nghe tôi tớ mình nguyền rủa mình.
22 Vì ngươi biết nhiều khi chính mình
cũng đã nguyền rủa kẻ khác.
23 Ta dùng sự khôn ngoan để thử nghiệm mọi điều nầy.
Ta muốn được khôn ngoan
nhưng quá khó khăn đối với ta.
24 Những gì đang xảy ra thật xa vời và sâu thẳm,
Ai hiểu nổi?
25 Ta nghiên cứu và cố gắng kiếm sự khôn ngoan,
để tìm ý nghĩa mọi việc,
thì ta thấy rằng gian ác là dại,
và hành động ngu xuẩn là điên.
26 Ta thấy sự ngu xuẩn [c] còn đáng sợ hơn cái chết nữa,
nó nguy hiểm như cái bẫy.
Tình yêu nó như màn lưới,
tay nó ôm chặt như dây xích.
Ai sống đẹp lòng Thượng Đế sẽ thoát khỏi móng vuốt nó,
nhưng kẻ có tội sẽ bị nó bắt lấy.
27 Thầy nói, “Ta học được điều nầy:
Ta gom chung mọi điều lại để tìm ý nghĩa mọi việc.
28 Ta tìm tòi thì nhận thấy điều nầy:
Trong một ngàn người thì ta tìm được một người đàn ông tốt,
nhưng ta không tìm được một người đàn bà nào trong số ấy.
29 Nhưng ta học được một điều:
Thượng Đế dựng nên con người toàn thiện,
nhưng con người tìm mọi cách để làm ác.”
Sự khôn ngoan và quyền thế
8 Ai giống như người khôn ngoan,
hiểu biết đủ mọi thứ?
Ai có thể giải thích mọi điều?
Sự khôn ngoan khiến mặt buồn hóa vui.
2 Hãy vâng phục lệnh vua vì ngươi đã hứa nguyện cùng Thượng Đế. 3 Đừng vội xa lìa vua. Đừng ủng hộ điều quấy, vì vua muốn làm gì thì làm. 4 Lời vua nói là luật lệ; không ai bảo vua rằng, “Tại sao ngài làm như thế?”
5 Ai vâng phục vua thì được an toàn.
Người khôn làm đúng việc và đúng lúc.
6 Có lối làm đúng cách và đúng thì cho mỗi việc
nhưng người ta thường gặp nhiều khó khăn.
7 Họ không biết tương lai ra sao,
cũng không ai có thể cho họ biết chuyện gì sẽ xảy ra.
8 Không ai điều khiển gió được
hay ngăn chận cái chết của mình.
Không binh sĩ nào được giải ngũ trong thời chiến,
và điều ác không buông tha cho kẻ làm ác.
Công lý, phần thưởng và trừng phạt
9 Ta nhìn thấy mọi điều đó trong khi ta quan sát mọi việc xảy ra trên đất. Người có quyền ức hiếp kẻ dưới quyền. 10 Ta cũng nhìn thấy đám ma của những kẻ ác đã từng vào ra nơi thánh. Chúng được tôn trọng nơi thị trấn chúng làm việc ác. Điều ấy cũng quả thực phi lý. 11 Vì kẻ ác không bị phạt ngay nên người khác cũng muốn làm ác. 12 Dù kẻ có tội làm một trăm điều ác và sống lâu đi nữa, nhưng ta thấy người kính sợ CHÚA vẫn được phần tốt hơn. 13 Kẻ làm ác sẽ không được yên thân, đời chúng như chiếc bóng, không sống lâu được vì chúng không kính sợ Thượng Đế. 14 Đôi khi có những việc vô ích xảy ra trên đất. Chuyện rủi xảy ra cho người tốt đáng lẽ phải xảy ra cho kẻ ác. Chuyện may xảy ra cho kẻ ác đáng lẽ phải xảy ra cho người tốt. Ta cho điều đó thật phi lý. 15 Nên ta thấy rằng không có gì hơn cho con người trên cõi trần [d] là tận hưởng cuộc đời, bao lâu mà Thượng Đế còn cho mình sống. Tốt nhất là con người nên ăn, uống, tận hưởng cuộc đời, vì niềm vui ấy giúp họ làm nổi những việc nhọc nhằn.
Con người không thể hiểu được điều Thượng Đế làm
16 Ta cố gắng tìm hiểu mọi việc xảy ra trên đất. Ta thấy con người bận rộn làm việc ngày đêm không ngủ. 17 Ta cũng thấy mọi điều Thượng Đế làm. Không ai hiểu được điều Ngài làm trên đất nầy. Dù cố gắng đến đâu con người cũng không hiểu nổi. Kẻ khôn ngoan cho rằng mình hiểu nhưng thực ra chẳng hiểu gì; không ai có thể hiểu được.
Cái chết có công bằng không?
9 Ta suy nghĩ và tìm hiểu những điều đó. Ta thấy rằng Thượng Đế cai quản người công chính và người khôn ngoan cùng những điều họ làm, nhưng không ai biết họ sẽ được yêu hay ghét.
2 Kẻ xấu người tốt đều về chung một đường:
người làm phải, kẻ làm quấy, người làm lành,
kẻ làm ác, người trong sạch,
kẻ dơ bẩn, người hi sinh, kẻ vị kỷ.
Việc xảy ra cho người nhân đức,
cũng xảy ra cho kẻ có tội,
điều xảy ra cho người hứa nguyện với Thượng Đế
cũng như kẻ chẳng hứa nguyện gì.
3 Đây là điều tệ hại nhất xảy ra trên đất nầy: Mọi người đều cùng chung số phận. Cho nên trong khi còn sống, tâm trí con người đầy dẫy điều ác và tư tưởng xấu. Sau đó họ nhập bọn với kẻ chết. 4 Nhưng ai còn sống thì còn hi vọng; vì con chó sống hơn con sư tử chết!
5 Người sống biết mình sẽ chết,
nhưng kẻ chết chẳng biết gì cả.
Người chết không còn nhận được phần thưởng gì,
và bị người đời quên lãng.
6 Sau khi qua đời,
không ai còn yêu hay ghét hoặc đố kỵ gì.
Họ không còn dự phần gì
vào những việc xảy ra trên đất.
Hãy tận hưởng cuộc đời trong khi còn cơ hội
7 Cho nên hãy ăn và hưởng thụ;
hãy uống rượu và vui chơi,
vì đó là điều Thượng Đế ban thưởng cho ngươi.
8 Hãy luôn luôn mặc quần áo đẹp
và xức dầu thơm trên đầu.
9 Hãy vui hưởng lạc thú bên người vợ mình yêu. Hãy vui hưởng những chuỗi ngày vô dụng của cuộc đời vô dụng mà Thượng Đế đã cho ngươi trên đất vì đó là điều ngươi có. Cho nên hãy tận hưởng công khó của ngươi trên đời nầy. 10 Việc gì ngươi làm hãy làm hết sức vì mồ mả là nơi ngươi sắp đi đến chẳng có việc làm, chương trình, hiểu biết hay khôn ngoan gì.
Đời nầy không thấy công bằng
11 Ta cũng thấy việc khác nữa trên đời nầy:
Người chạy nhanh nhất không phải lúc nào cũng thắng cuộc đua,
chiến sĩ dũng cảm nhất không phải lúc nào cũng thắng trận,
người khôn ngoan nhất không phải lúc nào cũng đủ ăn,
người thông minh nhất không phải lúc nào cũng giàu có,
và người có tài năng nhất không phải lúc nào cũng được ca tụng.
Thời thế và cơ hội xảy ra cho mỗi người.
12 Không ai biết được tương lai.
Như cá mắc lưới, như chim sa bẫy,
con người bị điều ác bắt lấy
khi việc ác thình lình chụp lấy họ.
Sự khôn ngoan không phải lúc nào cũng thắng lợi
13 Ta cũng thấy điều khôn ngoan nầy trên đất khiến ta chú ý. 14 Tỉnh nhỏ kia có ít dân. Một vị vua mạnh đến đào hào, đắp lũy để bao vây và tấn công nó. 15 Có một người nghèo mà khôn trong tỉnh, dùng trí khôn mình giải cứu cho cả tỉnh, nhưng về sau chẳng ai nhớ đến người ấy. 16 Ta vẫn cho sự khôn ngoan hơn sức mạnh. Người ta quên lãng sự khôn ngoan của người nghèo và lời nói của người chẳng ai thèm nghe.
17 Lời êm dịu của người khôn đáng được nghe,
hơn tiếng la hét của kẻ cầm quyền ngu dại.
18 Sự khôn ngoan hơn khí giới chiến tranh,
nhưng một kẻ ngu dại [e] có thể làm thiệt hại lớn lao.
Footnotes
- Giảng Sư 7:11 Người khôn Nguyên văn, “Kẻ thấy mặt trời.” Nghĩa là những người thấy xa và hoạch định những gì phải làm.
- Giảng Sư 7:18 Ngươi làm … thì tốt Hãy “thử làm nhiều thứ.”
- Giảng Sư 7:26 sự ngu xuẩn Nguyên bản, “người đàn bà.”
- Giảng Sư 8:15 trên cõi trần Nguyên văn, “dưới mặt trời.” Xem thêm các câu 16 và 9:3, 9, 11, 13.
- Giảng Sư 9:18 kẻ ngu dại Hay “kẻ có tội.”
Copyright © 2010 by World Bible Translation Center