Phục Truyền Luật Lệ 1-3

Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version

Cuộc nói chuyện sau cùng của Mô-se với dân Ít-ra-en

1 Đây là cuộc nói chuyện của Mô-se với toàn dân Ít-ra-en trong sa mạc phía Đông sông Giô-đanh. Họ đang ở trong sa mạc gần Su-phơ, nằm giữa Pha-ran và các thị trấn Tô-phên, La-ban, Ha-sê-rốt và Đi-gia-háp.

² Cuộc hành trình từ núi Si-nai đến Ca-đe Ba-nê-a trên đường núi Sê-ia mất mười một ngày. ³ Bốn mươi năm sau khi dân Ít-ra-en ra khỏi Ai-cập, ngày đầu vào ngày mồng một tháng mười một, Mô-se thuật lại cho dân Ít-ra-en mọi điều CHÚA đã truyền dặn ông. ⁴ Đó là sau khi CHÚA đã đánh bại Si-hôn và Óc. Si-hôn là vua dân A-mô-rít, sống ở Hết-bôn. Óc là vua Ba-san sống ở Át-tê-rốt và Ết-rê-i. ⁵ Lúc đó dân Ít-ra-en đang ở phía Đông sông Giô-đanh thuộc xứ Mô-áp. Mô-se bắt đầu giải thích những gì Thượng Đế truyền dặn. Ông nói:

⁶ “CHÚA là Thượng Đế nói cùng chúng ta trên núi Si-nai rằng, Các ngươi đã ở núi nầy khá lâu rồi. ⁷ Bây giờ hãy sẵn sàng đi vào xứ miền núi của dân A-mô-rít và các vùng quanh đây tức thung lũng sông Giô-đanh, vùng núi, vùng đồi phía tây, vùng miền nam, vùng duyên hải, vùng đất Ca-na-an và Li-băng. Hãy đi đến tận sông lớn, tức sông Ơ-phơ-rát. ⁸ Ta đã cấp đất nầy cho các ngươi, nên hãy đi vào mà chiếm lấy. CHÚA đã hứa cùng tổ tiên các ngươi là Áp-ra-ham, Y-sác, Gia-cốp và con cháu họ.”

Mô-se chọn các cấp lãnh đạo

⁹ Lúc đó ta nói, “Một mình ta không thể nào lo cho các ngươi nổi. ¹⁰ CHÚA là Thượng Đế đã khiến các ngươi gia tăng thêm nhiều như sao trên trời. ¹¹ Ta cầu xin CHÚA là Thượng Đế của tổ phụ các ngươi gia tăng dân số các ngươi gấp ngàn lần và thực hiện những điều kỳ diệu Ngài đã hứa. ¹² Nhưng một mình ta không thể giải quyết hết các vấn đề, những khó khăn và những cuộc tranh chấp của các ngươi. ¹³ Cho nên hãy chọn một số người đại diện trong mỗi chi tộc, những người khôn ngoan và hiểu biết để ta lập làm lãnh tụ các ngươi.”

¹⁴ Các ngươi bảo, “Ý đó rất hay.”

¹⁵ Cho nên ta chọn những lãnh tụ khôn ngoan và giàu kinh nghiệm trong chi tộc các ngươi. Ta đề cử các quan chỉ huy hàng ngàn, hàng trăm, hàng năm chục và hàng chục người để lãnh đạo các chi tộc của các ngươi.

¹⁶ Rồi ta bảo họ, “Hãy nghe những cuộc tranh chấp giữa anh em các ngươi. Phải phân xử cho thật công bình giữa hai người Ít-ra-en hoặc giữa người Ít-ra-en và người ngoại quốc. ¹⁷ Khi phân xử phải tỏ ra công bằng với mọi người; đừng thiên vị bên nào, cũng đừng sợ ai, vì quyết định của các ngươi do Thượng Đế mà đến. Những trường hợp khó khăn thì trình lên cho ta phân xử.”

Các người thám thính xứ

¹⁸ Lúc đó ta bảo các ngươi phải làm gì.

¹⁹ Rồi theo lệnh CHÚA là Thượng Đế chúng ta rời núi Si-nai đi về xứ miền núi thuộc dân A-mô-rít. Chúng ta đi qua vùng sa mạc bao la ghê gớm như các ngươi thấy, rồi chúng ta đến Ca-đe Ba-nê-a. ²⁰ Ta bảo các ngươi, “Bây giờ các ngươi đã đến xứ miền núi của dân A-mô-rít, tức xứ mà Chúa là Thượng Đế sẽ ban cho các ngươi. ²¹ Kìa, đất đó đây rồi! Hãy lên chiếm lấy. Chúa là Thượng Đế của tổ tiên các ngươi, bảo ngươi đánh chiếm cho nên đừng sợ hãi hay lo lắng gì.”

²² Rồi các ngươi đến nói với ta, “Chúng ta nên phái các người vào thám thính xứ trước. Họ sẽ trở về báo cáo cho chúng ta biết đi lối nào hay tìm thấy thành nào.”

²³ Ta cho ý kiến đó rất hay nên chọn mười hai người trong các ngươi, mỗi chi tộc một người. ²⁴ Họ đi lên vùng núi và khi đến thung lũng Ếch-côn, họ thám thính vùng ấy. ²⁵ Họ mang về một số trái cây xứ đó cho chúng ta xem. Họ báo cáo rằng “Xứ mà CHÚA sắp ban cho chúng ta thật tốt.”

Dân Ít-ra-en không chịu vào đất hứa

²⁶ Nhưng các ngươi không chịu vào. Các ngươi không muốn vâng mệnh lệnh của CHÚA là Thượng Đế các ngươi ²⁷ lại còn oán trách trong lều mình rằng, “CHÚA ghét chúng ta. Ngài mang chúng ta ra khỏi Ai-cập để trao chúng ta vào tay dân A-mô-rít để họ tiêu diệt chúng ta. ²⁸ Bây giờ chúng ta đi đâu? Các người do thám được sai đi đã làm chúng ta quá sợ hãi vì họ bảo, ‘Dân xứ đó cao lớn và mạnh hơn chúng ta nhiều. Thành trì của họ rất lớn, vách cao đến tận trời. Chúng tôi cũng thấy người khổng lồ ^[a] ở đó nữa!’”

²⁹ Nhưng ta trấn an các ngươi, “Đừng kinh hoàng. Đừng sợ dân xứ đó. ³⁰ CHÚA là Thượng Đế sẽ đi trước và chiến đấu cho các ngươi như Ngài đã làm tại Ai-cập mà chính mắt các ngươi đã thấy. ³¹ Còn trong sa mạc các ngươi đã thấy CHÚA là Thượng Đế bồng ẵm các ngươi như cha bế con. Ngài đã mang các ngươi an toàn đến đây.”

³² Nhưng các ngươi nhất định không tin CHÚA là Thượng Đế các ngươi ³³ mặc dù Ngài đã luôn luôn đi trước tìm chỗ cho các ngươi dựng trại. Ban đêm Ngài ngự trong đám lửa, ban ngày trong đám mây để chỉ đường cho các ngươi đi.

Dân chúng không được vào xứ Ca-na-an

³⁴ Cho nên khi CHÚA nghe các ngươi oán trách Ngài nổi giận và thề rằng, ³⁵ “Ta đã hứa ban xứ tốt đẹp cho tổ tiên các ngươi nhưng sẽ không có một người nào thuộc thế hệ nầy được thấy xứ ấy, ³⁶ ngoại trừ Ca-lép con trai Giê-phu-nê. Ta sẽ ban cho người và con cháu người xứ mà người đang đặt chân lên vì người đã hết lòng theo CHÚA.”

³⁷ Tại các ngươi mà CHÚA cũng nổi giận cùng ta và bảo rằng, “Ngươi cũng sẽ không thấy xứ đó nữa, ³⁸ nhưng người phụ tá ngươi là Giô-suê, con trai của Nun, sẽ vào xứ đó. Hãy khuyến khích người để người hướng dẫn dân Ít-ra-en vào chiếm lấy xứ.

³⁹ Con cháu các ngươi hiện tại chưa biết phân biệt phải trái mà các ngươi nghĩ rằng sẽ bị bắt, chúng nó sẽ vào xứ đó. Ta sẽ ban xứ đó cho chúng nó. Chúng nó sẽ nhận đất đó làm tài sản mình. ⁴⁰ Nhưng các ngươi phải quay trở lại đi theo đường sa mạc về phía Hồng hải.”

⁴¹ Sau đó các ngươi đến nói với ta, “Chúng tôi đã phạm tội cùng CHÚA. Bây giờ chúng tôi sẽ tiến lên chiến đấu như CHÚA là Thượng Đế đã truyền dặn.”

Tất cả các ngươi đều mang vũ khí vào và tưởng rằng đi vào vùng núi rất dễ. ⁴² Nhưng CHÚA phán cùng ta, “Hãy bảo dân chúng: ‘Các ngươi chớ nên lên đó mà chiến đấu. Ta sẽ không ở cùng các ngươi đâu. Các kẻ thù sẽ đánh bại các ngươi đó.’”

⁴³ Ta bảo mà các ngươi không nghe. Các ngươi không chịu tuân theo mệnh lệnh của CHÚA. Các ngươi quá tự phụ nên cứ tiến lên núi, ⁴⁴ thì người A-mô-rít đang ở trong các núi đó liền đổ ra đánh các ngươi. Họ đuổi các ngươi chạy như ong, đánh các ngươi đại bại từ Ê-đôm cho đến Họt-ma. ⁴⁵ Vì thế các ngươi trở về khóc lóc trước mặt CHÚA nhưng Ngài không thèm nghe các ngươi nữa. ⁴⁶ Vì thế mà các ngươi phải ở lâu tại Ca-đe.

Dân Ít-ra-en lang thang trong sa mạc

2 Rồi chúng ta quay lại, đi theo đường vào sa mạc, về hướng Hồng hải như CHÚA dặn ta. Chúng ta băng qua vùng núi Ê-đôm ^[b] trong nhiều ngày. ² Sau đó CHÚA bảo ta, ³ “Các ngươi đã đi qua vùng núi nầy khá lâu rồi. Thôi bây giờ hãy quay sang hướng Bắc, ⁴ và ra chỉ thị nầy cho dân chúng: ‘Nay mai đây các ngươi sẽ đi qua xứ của thân nhân các ngươi, tức con cháu Ê-sau đang sống ở Ê-đôm. Họ sẽ sợ các ngươi nhưng các ngươi phải thận trọng. ⁵ Chớ nên gây chiến với họ. Ta sẽ không cho các ngươi miếng đất nào của họ dù miếng đất lớn bằng bàn chân đi nữa, vì ta đã cấp núi Ê-đôm cho Ê-sau làm sản nghiệp. ⁶ Khi các ngươi dùng thức ăn hay nước uống của họ, nhớ phải trả tiền.’” ⁷ CHÚA đã ban phước cho các ngươi rất nhiều. Ngài đã gìn giữ các ngươi trong khi đi qua sa mạc bao la nầy. CHÚA là Thượng Đế đã ở với các ngươi trong bốn mươi năm qua, cấp cho các ngươi mọi thứ cần dùng.

⁸ Cho nên chúng ta đi qua xứ của thân nhân chúng ta tức con cháu Ê-sau đang sinh sống ở Ê-đôm. Chúng ta rẽ qua con đường thung lũng sông Giô-đanh chạy từ các thị trấn Ê-lát và Ê-xi-ôn Ghê-be rồi đi dọc theo đường đến Mô-áp.

Dân Ít-ra-en đến vùng đất A-rơ

⁹ Sau đó CHÚA bảo ta, “Đừng đụng chạm đến dân Mô-áp. Đừng gây chiến với họ vì ta sẽ không cho các ngươi mảnh đất nào của họ. Ta đã cấp vùng đất A-rơ cho con cháu Lót ^[c] làm tài sản.”

¹⁰ Người Ê-mít trước kia sống ở A-rơ là những người hùng mạnh và rất đông đảo. Họ cao lớn như dân A-nác. ¹¹ Dân Ê-mít có lẽ thuộc gốc dân Rê-pha-ít, giống như người A-nác nhưng dân Mô-áp gọi họ là dân Ê-mít. ¹² Người Hô-rít trước kia cũng sống ở Ê-đôm nhưng con cháu Ê-sau đánh đuổi họ đi và tiêu diệt họ, lấy đất họ như dân Ít-ra-en đã chiếm đất mà CHÚA cấp cho họ.

¹³ Rồi CHÚA bảo ta, “Bây giờ hãy lên đường băng qua thung lũng Xê-rết.” Nên chúng ta băng qua thung lũng đó. ¹⁴ Từ khi chúng ta rời Ca-đe Ba-nê-a cho đến khi băng qua thung lũng Giê-rết là ba mươi tám năm. Đến lúc đó thì các chiến sĩ trong các ngươi đều đã qua đời theo như CHÚA báo trước. ¹⁵ CHÚA tiếp tục tiêu diệt họ khỏi doanh trại cho đến khi tất cả đều chết hết.

¹⁶ Khi người chiến sĩ cuối cùng trong đám họ đã chết, ¹⁷ thì CHÚA bảo ta, ¹⁸ “Hôm nay các ngươi sẽ đi băng qua biên giới Mô-áp ở A-rơ. ¹⁹ Khi các ngươi đến gần dân A-môn đừng khiêu khích hay gây chiến với họ vì ta sẽ không cấp mảnh đất nào của họ cho các ngươi đâu. Ta đã cấp đất ấy cho con cháu Lót làm tài sản.”

²⁰ Đất đó trước kia người ta đoán là của dân Rê-pha-ít vì dân nầy trước đây sống ở đó nhưng dân Am-môn gọi họ là dân Giam-gium. ²¹ Họ rất mạnh bạo và đông đảo. Người nào cũng cao lớn như dân A-nác. CHÚA tiêu diệt dân Giam-gium, rồi dân Am-môn đánh đuổi họ ra để chiếm lấy đất. ²² CHÚA cũng làm như thế cho dòng dõi Ê-sau sống ở Ê-đôm, khi Ngài tiêu diệt dân Hô-rít. Người Ê-đôm đánh đuổi và chiếm lấy đất của họ và sinh sống ở đó cho đến ngày nay. ²³ Người Cơ-rết đến từ đảo Cơ-rết, tiêu diệt dân A-vít vốn sống ở những thị trấn chạy dài đến tận Ga-xa; người Cơ-rết tiêu diệt họ và chiếm lấy đất của họ.

Chiến đấu với dân A-mô-rít

²⁴ CHÚA bảo, “Hãy ngồi dậy băng qua hố Ạc-nôn. Nầy, ta ban cho các ngươi sức mạnh để đánh bại Si-hôn, người A-mô-rít, vua Hết-bôn, và ta ban cho các ngươi đất ấy. Vậy hãy đánh chiếm đất của người. ²⁵ Hôm nay, ta sẽ làm cho mọi dân trên đất đều sợ các ngươi. Khi nghe nói về các ngươi, họ sẽ run rẩy và kinh hoàng.”

²⁶ Ta đã sai sứ giả từ sa mạc Kê-đê-mốt tới Si-hôn vua Hết-bôn để nghị hòa rằng: ²⁷ “Nếu vua cho chúng tôi đi ngang qua xứ, chúng tôi chỉ đi trên đường chính, không quẹo phải hay trái. ²⁸ Khi dùng thức ăn hay nước uống chúng tôi sẽ trả tiền. Chúng tôi chỉ muốn đi ngang qua xứ vua mà thôi. ²⁹ Con cháu Ê-sau ở Ê-đôm và người Mô-áp ở A-rơ đã cho chúng tôi đi ngang qua xứ họ. Chúng tôi chỉ muốn băng qua sông Giô-đanh để vào xứ mà CHÚA là Thượng Đế đã ban cho chúng tôi mà thôi.”

³⁰ Nhưng vua Si-hôn không chịu, vì CHÚA là Thượng Đế đã làm vua ngoan cố. CHÚA muốn các ngươi đánh bại Si-hôn, và việc đó đã xảy ra.

³¹ CHÚA bảo ta rằng, “Nầy, ta đã bắt đầu trao Si-hôn và xứ người cho các ngươi. Hãy chiếm lấy đất cho mình.”

³² Si-hôn kéo toàn quân ra đánh chúng ta tại Gia-hát, ³³ nhưng CHÚA là Thượng Đế trao họ vào tay chúng ta. Chúng ta đánh bại vua, các con trai cùng cả đoàn quân của vua. ³⁴ Chúng ta chiếm lấy, tận diệt các thành và giết hết mọi người, kể cả đàn ông, đàn bà và con nít, không chừa một ai. ³⁵ Nhưng chúng ta giữ lại các gia súc và những vật quí giá cho mình. ³⁶ Chúng ta đánh bại thành A-rô-e gần ven hố Ạc-nôn, và chúng ta đánh bại thị trấn trong hố, cho đến tận Ghi-lê-át. Không thị trấn nào quá mạnh đối với chúng ta, vì CHÚA trao cho chúng ta tất cả các thành đó. ³⁷ Nhưng các ngươi không đến gần vùng đất dân Am-môn, dọc bờ sông Gia-bốc, hay các thành trên núi, theo như CHÚA là Thượng Đế truyền dặn.

Chiến trận tại Ba-san

3 Khi chúng ta rẽ sang và lên đường tiến về Ba-san, thì vua Ba-san là Óc kéo toàn quân ra nghênh chiến tại Ết-rê-i. ² CHÚA bảo ta, “Đừng sợ vua Óc, vì ta sẽ giao người, toàn quân cùng cả xứ vào tay ngươi. Hãy làm cho hắn như các ngươi đã làm cho Si-hôn, vua dân A-mô-rít cai trị tại Hết-bôn.”

³ CHÚA là Thượng Đế trao Óc, vua của Ba-san, cùng toàn quân cho chúng ta. Chúng ta tiêu diệt tất cả không chừa một ai sống sót. ⁴ Rồi chúng ta chiếm của vua Óc tất cả sáu mươi thành, cả vùng Ạc-gốp thuộc xứ Ba-san. ⁵ Những thành nầy rất kiên cố, có tường cao và cổng gài then, cùng nhiều thôn làng nhỏ khác không có tường bao bọc. ⁶ Chúng ta tận diệt họ như chúng ta đã làm cho các thành của Si-hôn, vua Hết-bôn. Chúng ta giết hết đàn ông, đàn bà và con trẻ, ⁷ nhưng giữ lại gia súc và các vật quý giá cho mình.

⁸ Lúc ấy, chúng ta đã chiếm phần đất của hai vua A-mô-rít, phía Đông sông Giô-đanh, từ hố Ạc-nôn đến núi Hẹt-môn. ⁹ Người Xi-đôn gọi núi Hẹt-môn là Si-ri-ôn, nhưng người A-mô-rít gọi là Xê-nia. ¹⁰ Chúng ta chiếm các thành trên miền cao nguyên, toàn vùng Ghi-lê-át, cả xứ Ba-san cho đến Xa-lê-ca và Ết-rê-i, các thị trấn trong nước của vua Óc xứ Ba-san.

¹¹ Chỉ có một vài người Rê-pha-im là còn sót lại cho vua Óc xứ Ba-san. Giường của vua làm bằng sắt dài hơn mười ba bộ, rộng sáu bộ, hiện nay vẫn còn tại Ráp-ba, thành của dân Am-môn.

Chia đất

¹² Lúc ấy chúng ta chiếm xứ đó làm sản nghiệp. Ta cấp cho chi tộc Ru-bên và Gát vùng đất từ A-rô-e bên bờ hố Ạc-nôn và phân nửa vùng núi Ghi-lê-át cùng những thành phố trong đó. ¹³ Ta chia cho phân nửa chi tộc Ma-na-xe phần đất còn lại của Ghi-lê-át và cả vùng Ba-san, vương quốc vua Óc. Miền Ạc-gốp trong Ba-san, được gọi là đất của người Rê-pha-im. ¹⁴ Giai-rơ, con cháu Ma-na-xe, chiếm cả vùng Ạc-gốp cho đến biên giới của dân Ghê-su-rít và Ma-ca-thít. Vì thế, đất nầy được đặt tên là Giai-rơ và cho đến ngày nay vùng Ba-san vẫn được gọi là thị trấn Giai-rơ.

¹⁵ Ta cấp xứ Ga-la-át cho Ma-kia. ¹⁶ Hai chi tộc Ru-bên và Gát được phần đất chạy từ Ghi-lê-át cho đến hố Ạc-nôn. Ranh giới là lằn giữa hố Ạc-nôn cho đến sông Gia-bốc, cũng là ranh giới của người Am-môn. ¹⁷ Ranh giới phía Tây là sông Giô-đanh, chạy từ hồ Ga-li-lê ^[d] đến Biển Chết ^[e], phía tây núi Phích-ga.

¹⁸ Lúc đó ta truyền lệnh sau đây cho các ngươi: “CHÚA là Thượng Đế đã ban cho các ngươi xứ nầy làm sản nghiệp. Bây giờ, các chiến sĩ trong các ngươi phải cầm vũ khí và hướng dẫn dân Ít-ra-en băng qua sông. ¹⁹ Vợ, con cái cùng bầy gia súc các ngươi sẽ ở lại. Ta biết các ngươi có nhiều gia súc, hãy để hết lại trong các thành phố mà ta đã cấp cho các ngươi, ²⁰ cho đến chừng nào CHÚA cũng ban cho các anh em Ít-ra-en sự an nghỉ sau khi họ nhận được phần đất mà CHÚA là Thượng Đế đã ban cho họ bên kia sông Giô-đanh. Sau đó, các ngươi có thể trở về đất đai ta đã cấp cho các ngươi.

²¹ Rồi ta truyền cho Giô-suê rằng:

Ngươi đã nhìn thấy mọi điều CHÚA là Thượng Đế ngươi đã làm cho hai vua nầy. CHÚA sẽ làm y như vậy cho các nước mà ngươi sẽ đi qua. ²² Đừng sợ chúng vì CHÚA là Thượng Đế sẽ chiến đấu cho ngươi.”

Mô-se không được vào đất hứa

²³ Rồi ta van xin CHÚA: ²⁴ “Lạy CHÚA, Ngài đã tỏ cho con, kẻ tôi tớ CHÚA, thấy rằng Ngài vô cùng cao cả. Ngài có sức mạnh lớn lao, không thần nào ở trên trời cao hay dưới đất thấp có quyền năng làm được những việc Ngài đã làm. Cũng chẳng có thần nào giống như Ngài. ²⁵ Xin cho phép con băng qua sông Giô-đanh để con có thể thấy được vùng đất tốt đẹp ven sông. Con muốn được nhìn ngắm vẻ đẹp của các núi đồi và xứ Li-băng.”

²⁶ Nhưng CHÚA nổi giận cùng ta do lỗi các ngươi, Ngài chẳng chịu nghe lời van xin của ta. CHÚA bảo ta, “Thôi, đủ rồi. Đừng nói chuyện nầy với ta nữa. ²⁷ Hãy leo lên đỉnh núi Phích-ga, nhìn Đông Tây Nam Bắc. Ngươi có thể nhìn thấy vùng đất hứa nhưng ngươi sẽ không được phép băng qua sông Giô-đanh. ²⁸ Hãy bổ nhiệm Giô-suê và giúp cho người can đảm và mạnh mẽ. Người sẽ hướng dẫn dân chúng băng qua sông và cấp đất cho họ làm sản nghiệp, còn ngươi chỉ được nhìn thấy đất hứa mà thôi.”

²⁹ Vậy chúng ta ở lại thung lũng đối diện Bết-phê-ô.